Choć wizja emerytury jawi się jako odległa, ignorowanie jej może mieć negatywny wpływ na naszą przyszłość. Perspektywa zakończenia okresu aktywności zawodowej
i opuszczenia rynku pracy, choć oddalona o kilkanaście lub kilkadziesiąt lat, stanie się w końcu realna. Niestety, powszechne jest lekceważenie działań mających na celu zabezpieczenie życiowych potrzeb w długim terminie, postrzegając je jako marnowanie zasobów, które można wykorzystać natychmiast. Czy jednak takie podejście jest słuszne w dostępnych rozwiązań, takich jak IKE i IKZE?
Fakty o emeryturze
Powszechnie przyjętą miarą służącą do oceny wysokości świadczenia emerytalnego jest stopa zastąpienia, czyli stosunek średniej pensji danego emeryta do jego emerytury. W uproszczeniu mówi ona jaki procent naszego średniego wynagrodzenia otrzymamy w postaci świadczenia emerytalnego.
Dane na temat wysokości emerytury w stosunku do wynagrodzenia otrzymywanego na rynku pracy są zatrważające. Jak podaje Instytut Emerytalny,
w okresie lat 2014-2020 przeciętna stopa zastąpienia w Polsce spadła z 52,5% do 42,4% [1]. Czy jesteś gotowy/a, by przechodząc na zasłużoną emeryturę przeżyć za mniej niż połowę ostatniej pensji?
Prognozy również nie napawają optymizmem. Dane z raportu „Jak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach?” Jarosław Oczki z Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wskazują, że stopa zastąpienia będzie dalej spadała. I tak w roku 2030 będzie ona wynosiła 35%,
w 2040 - 25%, a w 2050 - 20% [2]. Oczywistym jest, że tego typu wyliczenia zawsze będą kwestią sporną, a prognozy mogą nie być trafne. Dokładne wysokości stopy zastąpienia za kilkadziesiąt lat mogą być inne, jednak trend jest wyraźnie zauważalny. Nie jest dobrze - i z dużą dozą prawdopodobieństwa – będzie jeszcze gorzej. Wniosek nasuwa się sam:
o godne życie na starość każdy z nas musi zatroszczyć się sam.
IKE i IKZE – czym jest i jak działa?
Jednymi z dostępnych na rynku rozwiązań sprzyjających planom emerytalnym są „Indywidualne Konto Emerytalne” oraz „Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego” czyli IKE i IKZE. Pomimo, że nazwy mogą brzmieć enigmatycznie, zasady działania obydwu sposobów na oszczędzanie są niezwykle proste i przyjazne użytkownikowi.
Ideą rozwiązań typu IKE oraz IKZE jest możliwość inwestowania określonych przez ustawodawcę kwot, z których zysk (po spełnieniu określonych warunków) nie będzie opodatkowany podatkiem od zysków kapitałowych, wynoszącym aktualnie 19% (dla IKZE obowiązkowy podatek w momencie wypłaty wynoszący 10%, o czym dalej). IKE i IKZE są kontami, które można założyć w wielu formach, takich jak lokaty, obligacje skarbowe, funduszy lub jako rachunki maklerskie. Również samą umowę możemy podpisać
z wieloma podmiotami, takimi jak banki, fundusze czy firmy inwestycyjne. Rozwiązania te należy więc traktować jako „opakowania” dostępnych już na rynku usług inwestycyjnych dających określone preferencje podatkowe.
Na wstępie warto zaznaczyć, że w przypadku IKZE korzysta się z preferencji podatkowej polegającej na odliczaniu wysokości wpłat na rachunek od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) zgodnie ze stawką podatku, który nas dotyczy. Niestety, w przypadku wypłaty inwestujący musi zapłacić zryczałtowany podatek dochodowy wynoszący 10% od całości (suma wpłat i zysków) wpłaty [3].
Wysokość wpłat maksymalnych w ciągu roku dla IKE wynosi trzykrotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, natomiast w przypadku IKZE roczny limit wpłat nie może przekroczyć 1,2– krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia brutto. Co warte uwagi od 2021, limit wpłat rocznych na konto IKZE dla samozatrudnionych wynosi 1,8 przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia brutto. Kwoty te co roku się zmieniają, jednak wyszukanie limitów na stronach branżowych jest niezwykle proste [4]. Na rok 2024 limity wpłat na IKE i IKZE wskazano w tabeli poniżej.
Warunki wpłaty środków na preferencyjnych warunkach są również stosunkowo proste. Dla użytkownika rozwiązania typu IKZE warunkiem preferencji podatkowej jest ukończenie 65 roku życia oraz wpłaty dokonane co najmniej przez 5 lat. W przypadku IKE, aby nie płacić żadnego podatku, należy ukończyć 60 lat (lub 55, jeśli nabyto wówczas uprawnienia emerytalne) i spełnić jeden z dwóch warunków [5]:
1) Dokonać wpłaty przynajmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych
2) Należy dokonać wpłaty ponad połowy wartości wszystkich wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.
Wypłatę z rachunku można przeprowadzić jednorazowo lub w ratach (dla IKZE min. 10 lat), jednak już jedna wypłata po osiągnięciu wymaganego wieku pozbawia możliwości dalszego odkładania na tę formę [6].
Ile muszę odkładać?
Odpowiedź na pytanie postawione w tytule brzmi: nie więcej niż limit! Nie ma określonego progu minimalnego. Nie musisz wypełniać limitów rocznych oraz możesz dokonywać wpłaty w wielu przelewach. Możesz ustalić w swoim domowym budżecie finansowym stałą wysokość miesięcznego przelewu i obserwować, jak twoje oszczędności na emeryturę rosną! Zarówno IKE jak i IKZE w formie rachunku maklerskiego genialnie sprawdzają się do inwestowania w aktywa wypłacające dywidendę, którą w całości można reinwestować.
Omówimy teraz przykład osoby, która odkłada 300 złotych miesięcznie na swoim Indywidualnym Koncie Emerytalnym prowadzonym w formie rachunku maklerskiego. Podstawowym celem inwestycyjnym tej osoby jest oszczędzanie na emeryturę. W konsekwencji inwestujący stworzył portfel składający się z akcji dywidendowych arystokratów oraz pasywnych funduszy inwestycyjnych ETF wypłacających dywidendę. W symulacji przyjmijmy, że inwestującemu udaje się każdego roku osiągnąć stopę dywidendy w wysokości 5% brutto zainwestowanych środków. Po 30 latach takiej praktyki uda się zgromadzić na koncie IKE 250 000 PLN, co przy założeniu wypłaty w wieku 60 lat i przeciętnej oczekiwanej długości życia daje stały przepływ miesięczny dla mężczyzny 1500 zł przez 168 miesięcy i 1000 zł dla kobiety przez 252 miesięcy. Co ważne, w symulacji nie uwzględniono wzrostu wartości aktywów (cen akcji), a jedynie dywidendę/odsetki.
W analizie poniższego wykresu należy zwrócić szczególną uwagę na zachowanie profilu zgromadzonych środków względem wysokości wpłat. Samo oszczędzanie kwoty „w skarpecie” dałoby jedynie nieco ponad 100 000 PLN (pomijamy wpływ inflacji), a inwestycja z wykorzystaniem IKE o 150% więcej, bo aż 250 000 PLN. Warto także spojrzeć na oszczędność podatkową. W perspektywie 30 lat oszczędzającemu i inwestującemu z wykorzystaniem Indywidualnego Konta Emerytalnego uda się oszczędzić prawie 50 tyś. złotych.
IKE/IKZE – warto, czy nie warto?
Wniosek z przytoczonych w tym artykule danych jest jeden. Osoby liczące na godne życie w okresie emerytury z pieniędzy wypłacanych przez ZUS niestety mogą się zawieść. Stopa zastąpienia spada i wszystko wskazuje na to, że będzie spadać dalej. W konsekwencji, każdy z nas musi już dziś zacząć troszczyć się, lub przynajmniej myśleć, o swojej emeryturze, a rozwiązania typu IKE i IKZE są narzędziem co najmniej wartym rozważenia. Oprócz maksymalnego wykorzystania procentu składanego przez preferencje podatkowe stwarzają także możliwość wyrobienia sobie zdrowych nawyków oszczędnościowo-inwestycyjnych. Planowanie własnego budżetu finansowego ze stałymi zleceniami na rachunek IKE pozwala nie tylko troszczyć się o siebie na emeryturze, ale także pomaga zacząć przygodę z inwestycjami jako takimi. W najgorszym wypadku, w dowolnym momencie możesz wypłacić środki z konta i po prostu zapłacić podatek.
Źródła:
[1] instytutemerytalny.pl/wp-content/uploads/2021/02/Stopa-zast%C4%85pienia-Ekspertyza-IE-9.02.2021.pdf
[2] zus.pl/documents/10182/874079/13+-+Jak+zatroszczy%25C4%2587+si%25C4%2599+o+zabezpieczenie+na+staro%25C5%259B%25C4%2587+os%25C3%25B3b+o+niskich+dochodach.pdf/d3c3bb66-5784-44b2-bf1a-d98528603e60
[3] sii.org.pl/16216/edukacja/abc-inwestora/ikze-co-to-jest-jak-dziala-i-czy-warto-zalozyc-poznaj-wady-i-zalety-ikze.html
[4] sii.org.pl/16935/analizy/newsroom/limity-wplat-2024-r-ike-ikze-oipe-ppe.html
[5] sii.org.pl/16188/edukacja/abc-inwestora/ike-wszystko-co-warto-wiedziec-limity-podatek-rodzaje-inwestycji-gdzie-zalozyc.html
[6] inwestomat.eu/rachunki-maklerskie-ike-i-ikze/
