Stanowił przełom w współpracy sądowej, skracając czas działań wymiaru sprawiedliwości i umożliwiając aresztowanie oraz wykonanie wyroku poza krajem popełnienia przestępstwa.
Głównym celem ENA jest zwiększenie efektywności postępowań karnych i skrócenie czasu między zatrzymaniem ściganego a postawieniem go przed sądem w przypadkach przestępczości transgranicznej, np.: terroryzm, przemyt narkotyków, przestępstwa finansowe czy przestępczość zorganizowana. ENA pozwala na ściganie domniemanych sprawców z niespotykaną wcześniej efektywnością, nawet jeśli podejrzany lub oskarżony o popełnienie przestępstwa w jednym kraju UE zbiegł do innego.
Jak to działa?
Europejski nakaz aresztowania znalazł szczególne zastosowanie w zwalczaniu terroryzmu, gdzie wymaga się szczególnie szybkiego działania instytucji. Przykładem może być sprawa zamachowca Salah Adbeslama, który był podejrzewany o udział w organizacji zamachów w Paryżu w listopadzie 2015 roku. Uciekł do Belgii, w następstwie czego władze belgijskie wystawiły Europejski nakaz aresztowania. Abdeslam został zatrzymany w marcu 2016 roku w Brukseli. Niezwłocznie po jego zatrzymaniu belgijskie władze wystąpiły o ekstradycję do Francji, gdzie miały miejsce główne przygotowania i wykonanie zamachów. Proces ekstradycji przebiegł błyskawicznie z uwagi na skuteczność procedur ENA i niedługo później Adbeslam stanął przed sądem.
Według danych dostępnych na koniec 2022 roku, Europejski Nakaz Aresztowania odegrał kluczową rolę w ściąganiu przestępców na terenie UE. W ciągu ostatnich piętnastu lat liczba wydanych ENA znacząco wzrosła, z ponad 7.000 w 2005 r. do blisko 16.000 w 2020 r. W tym samym czasie znacząco zwiększył się stosunek zatrzymań do wydanych nakazów, z ok. 1/7 do ok. 1/3. Świadczy to o rosnącej skuteczności tego mechanizmu. Statystyki pokazują, że średni czas ekstradycji został skrócony o połowę w porównaniu do okresu przed wprowadzeniem tego instrumentu.
Sukces leży w jedności
Europejski Nakaz Aresztowania odegrał kluczową rolę w dostosowywaniu procedur sądowych państw członkowskich do wspólnego standardu w zakresie współpracy transgranicznej wymiarów sprawiedliwości. To istotne, aby uniknąć nieporozumień i zabezpieczyć skuteczną współpracę między różnymi systemami prawno-śledczymi. Procedura międzynarodowego aresztowania w ramach UE stała się zatem istotną częścią integracji prawnej Unii Europejskiej, stanowiąc wzór dla innych dziedzin współpracy. Sukces ENA ma wpływ na rozwój wspólnotowej polityki karno-sądowej. Jego implementacja i funkcjonowanie są kluczowe dla dalszej integracji w obszarze wymiaru sprawiedliwości. Zdobyte doświadczenia mogą być wykorzystane do rozwinięcia nowych narzędzi prawnych, które zacieśnią współpracę państw członkowskich w zakresie zwalczania różnych form przestępczości.
Skuteczność Europejskiego nakazu aresztowania jest potwierdzona przez liczne przypadki, gdzie wydanie nakazu umożliwiło sprawne ściganie sprawców. Jednakże, równie ważne jest ciągłe monitorowanie i dostosowywanie ENA w celu zabezpieczenia poszanowania praw jednostki i utrzymania skuteczności wymiaru sprawiedliwości na poziomie Wspólnoty.
Alan Brol, Członek YCE Poland
Źródła:
- Rada Unii Europejskiej. (2002). Decyzja ramowa Rady 2002/584/JHA z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania i procedur w sprawie wydawania między państwami członkowskimi.
- Eurostat. (2022). Statystyki dotyczące Europejskiego Nakazu Aresztowania za rok 2021. https://ec.europa.eu/eurostat.
- Komisja Europejska. (2019). Sprawozdanie z oceny funkcjonowania Europejskiego Nakazu Aresztowania. https://ec.europa.eu/commission.
- BBC News. "Paris attacks: Salah Abdeslam extradited to France." BBC News, 19 March 2016. https://www.bbc.com/news/world-europe-35846954
- European Justice. ‘’Europejski nakaz aresztowania.’’ https://e-justice.europa.eu/90/PL/european_arrest_warrant